De Universiteit van Nederland Podcast

Wat als je na een nachtje doorhalen in de auto stapt? We weten allemaal dat rijden met drank op gevaarlijk is, maar hoe zit het met slaaptekort? Chronobioloog Maaike van der Rhee (Erasmus MC) onderzoekt dit tijdens een uniek experiment op festival Lowlands. En wat blijkt? Na 17 uur wakker zijn rijd je al alsof je twee glazen alcohol op hebt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wanneer je denkt aan zien, denk je waarschijnlijk meteen aan je ogen. En hoewel je ogen inderdaad het startpunt zijn, is het niet het belangrijkste onderdeel waarmee je de wereld om je heen bekijkt. Als je enkel je ogen gebruikt, dan zie je niets. Yaïr Pinto (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt hoe je dan wel ziet - met de achterkant van je brein. Dat doet hij in de donkerste kamer van Nederland met het kleinst denkbare lichtsignaal.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wacht je altijd op groen? Scheid je netjes al je afval? Kortom: houd jij je altijd aan de regels? Sociaal psycholoog Lucas Molleman (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt wanneer we ons wel en niet aan de regels houden. Verrassend genoeg zijn we heel wat volgzamer dan gedacht.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ze zijn ouder dan onze aarde, kleiner dan een zandkorrel en je kunt ze vinden op jouw dak: micrometeorieten. Elke dag vallen er tonnen micrometeorieten op onze planeet. De meeste verbranden, maar sommige landen gewoon op op de grond en op daken.In deze aflevering vertelt aardwetenschapper Guido Jonker (Vrije Universiteit Amsterdam) wat deze micrometeorieten zo bijzonder maakt. Zo kunnen ze ons onder andere vertellen hoe het zonnestelsel ontstaan is.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Politici en legercommandanten laten het woord oorlogseconomie vaker vallen. Wat is een oorlogseconomie? Hoe ziet je leven er dan uit? De kans dat Nederland in een echte oorlogseconomie terechtkomt is niet heel groot, denkt macro-econoom Jasper Lukkezen van de Universiteit Utrecht. En toch vindt hij het belangrijk dat we wel over die vraag nadenken, want er is wetgeving in de maak die een kwaadwillende regeringsleider kan gebruiken om Nederland te veranderen in een oorlogseconomie.Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een pilletje op een festival, een biertje in de kroeg, of een sigaret bij de koffie. We wéten dat het slecht voor ons is, maar doen het toch. Hoe komt dat? En waarom is het zo moeilijk om te stoppen? Adam Cohen van de Universiteit Leiden legt uit hoe dit verlangen al sinds de oertijd in ons zit.  673. Vapen: hoe je met dodelijke aardbeiendamp jongeren verleidt https://open.spotify.com/episode/2uJcHlLkfcVtIE8g4xkoVR?si=f2b22078f1914ac2See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zoveel pijn in je handen hebben dat je potjes niet meer open kunt draaien, het 's ochtends amper lukt om uit je bed kan stappen of zelfs niet kan werken: het is dagelijkse realiteit voor mensen met reuma of artrose. In Nederland hebben bijna 2 miljoen mensen één van deze twee ziektes. Voor reuma is er een medicijn, maar dat gaat ook gepaard met bijwerkingen. En voor artrosepatiënten is het nog erger gesteld, daar ís namelijk helemaal geen medicijn voor. Nieuw onderzoek van Wendy Walrabenstein (Amsterdam UMC) zet de medische wereld nu op zijn kop, omdat het laat zien dat een plantaardig dieet nét zo goed kan werken als reumamedicatie. Én het lijkt ook veelbelovende resultaten te geven voor andere ziekten, als hart- en vaatziekten en parkinson. Wat je dan precies moet eten? Dat vertelt Wendy in deze aflevering. Meer informatie over plantaardig eten: https://plants-for-health.nl/kenniscentrum/ Lees hier zelf de studies uit deze podcast: Wendy's onderzoek: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36617162/ Westers dieet voor mensen uit Tanzania: https://www.nature.com/articles/s41591-025-03602-0  Noorse studie uit de jaren negentig: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1681264/ See omnystudio.com/listener for privacy information.

We denken vaak: wie veel geld heeft, kan ook veel geven. Maar klopt dat wel? Waarom lijken mensen met weinig soms juist méér te geven in geld, zorg of tijd? Socioloog Arjen de Wit van de Vrije Universiteit onderzoekt waarom we geven en waarom rijk zijn je daar niet per se vrijgeviger van maakt. Word je eigenlijk gieriger als het beter met je gaat? Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app. De interviews met de bijstandsgerechtigden zijn gedaan door Arjens collega Boudewijn Goos.  "Ziekten verspreiden zich onafhankelijk van grenzen en sociale klassen": deze uitspraak komt van de Nederlandse socioloog Abram de Swaan. Het onderzoeksproject van het Centrum voor Filantropische Studies aan de VU, waar Arjen naar verwijst en waarin de vraag centraal staat ‘Hoe hangen vermogen en vrijgevigheid met elkaar samen?’, staat onder leiding van René Bekkers. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of je nu swipet, van date naar date hopt, of al jaren vastzit aan dezelfde partner: vroeg of laat stel je jezelf de vraag: ‘Wanneer heb ik de ware gevonden?’. Misschien is de volgende partner toch beter, of de vorige juist? Wat als wiskunde je kan helpen bij dit soort moeilijke keuzes?In deze aflevering vertelt hoogleraar wiskunde en AI Tim Baarslag (TU Eindhoven) hoe wiskundige modellen je kunnen helpen bij lastige beslissingen, in de liefde én daarbuiten. 591: Dit is het geheim voor een succesvolle date https://open.spotify.com/episode/2st9wLHAAkYyrp5hNKxnAm?si=750b29b2671b4fc3See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jij denkt dat je zélf kiest in de supermarkt? Mooi niet. Van de aanbiedingen bij de kassa tot de felgekleurde posters in het gangpad: alles is zo bedacht dat jij spullen meeneemt die je niet van plan was om te kopen. Gedragswetenschapper Nynke van der Laan (Tilburg University) onderzoekt deze verleidingen in haar virtuele supermarkt, waar ze precies kan zien hoe jouw brein reageert op al die slimme trucs. Na deze aflevering loop jij hopelijk met een mandje vol bewuste keuzes naar buiten. De "Kies ik gezond" app van het Voedingscentrum waar Nynke in de aflevering naar verwijst vind je hier: https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/apps-en-tools-voedingscentrum/kies-ik-gezond-.aspxSee omnystudio.com/listener for privacy information.